Ks. Stefan Caban (1915-1941)
24 maj
Wikariusz w parafii Słupno. Urodził się 3 stycznia 1915 roku w m. Wola, parafia Czerwińsk. W 1928 roku zgłosił się do Gimnazjum św. Stanisława Kostki w Płocku. W gimnazjum, jako harcmistrz prowadził drużynę harcerską. „Nie tylko swoją postawą, lecz i wyrobieniem organizacyjnym budził u kolegów szacunek, a pogodnym spojrzeniem i uśmiechem jednał sobie ich miłość i zaufanie”. Po uzyskaniu matury zgłosił się do Seminarium Duchownego w Płocku. Tak zapamiętał ks. Stefana, ks. Marceli Molski:
„Ucieszyliśmy się z tą jego decyzją, świadomi, że zyskamy wartościowego kolegę. I nie zawiódł naszych koleżeńskich oczekiwań. Był i teraz, nawet więcej uczynny, serdeczny dla kolegów i dla ogółu alumnów. Lubiliśmy go, lgnęliśmy do niego, ceniliśmy […] Zżył się z nami, zapraszał, choć na krótko podczas wakacji do swego rodzinnego domu na wieś do Łagiewnik”.
W seminarium był członkiem Koła Abstynentów i Koła Maryjnego i duszą Koła Przyjaciół Harcerstwa. Wybuch wojny 1 września 1939 roku przerwał studia seminaryjne. Był to szósty rok kursu.
2 września 1939 roku do budynku Seminarium Duchownego w Płocku wtargnęły oddziały SS i policji. Kazano wszystkim alumnom, klerykom i profesorom w ciągu 2 godzin opuścić Seminarium. Obserwując rozwój wypadków, niekorzystnych dla Kościoła, internowany w Słupnie Arcybiskup Nowowiejski postanowił przyspieszyć święcenia kapłańskie kleryków ostatniego roku seminaryjnego i 10 czerwca 1940 roku w kościele parafialnym w Słupnie z rąk biskupa Leona Wetmańskiego ks. Stefan Caban przyjął święcenia kapłańskie. Po uzyskaniu święceń kapłańskich otrzymał nominację na wikariusza w rodzinnej parafii w Słupnie. Aresztowany w Słupnie w nocy z 6 na 7 marca 1941 roku – w tym samym czasie aresztowano abpa Nowowiejskiego i bpa Leona Wetmańskiego-został wywieziony do niemieckiego obozu Soldau w Działdowie, miejsca, gdzie bito i znęcano się nad więźniami, szczególnie nad polskimi duchownymi. W obozie nie opuszczał Arcybiskupa, za co był bardziej niż inni bity: „ Dopóki Arcybiskup będzie zmuszony chodzić do swojej celi z grupą księży na ćwiczenia obozowe, jednym podtrzymujących go stale pod rękę będzie ks. Caban, aczkolwiek idąc z tej racji na końcu grupy, będzie więcej niż inni otrzymywał uderzeń w plecy… . Ks. Caban żył jeszcze po zgonie Arcybiskupa (28.05.1941 r.). Urzędowe powiadomienie donosiło, że umarł w Działdowie dnia 16 października 1941 r., (przyczyny śmierci nie podano), czyli po zgonie ks. bp. Wetmańskiego, lecz czy istotnie w Działdowie dnia 16 X 1941r. zmarł – nie wiadomo. Kiedy i w jakich warunkach umarł, nie wiadomo. Gdyby była prawdziwa wersja przytoczona przez ks. Langego przy ks. Bromirskim, musieli zginąć wszyscy o wiele wcześniej. Inne okoliczności sugerują, że wszyscy zginęli jeszcze w połowie września przed odwołaniem komendanta obozu ze stanowiska, co nastąpiło w końcu tego miesiąca.” Ks. Stefan Caban miał wówczas 26 lat.
dr Anna Jagodzińska (IPN)