W rocznicę śmierci Męczenników
30 maj
W dniach 27 i 28 maja 2022 r. Stowarzyszenie wraz z Burmistrzem Działdowa i Muzeum Pogranicza zorganizowało obchody 81. rocznicy śmierci Błogosławionych Męczenników Działdowskich: abp. A. Nowowiejskiego, bp. L. Wetmańskiego i s. Marii Teresy Kowalskiej. Troje Błogosławionych Kościoła Katolickiego zakończyli swoje ziemskie życie w nieludzkich warunkach, w niemieckim obozie eksterminacyjnym Soldau w Działdowie o cechach obozu koncentracyjnego. Założony przez Niemców obóz eksterminacyjny Soldau w Działdowie o cechach obozu koncentracyjnego. Był miejscem niszczenia polskich elit politycznych, polskiej inteligencji, w tym polskiego duchowieństwa. Założyciel obozu – dr Otto Rasch – inspektor policji bezpieczeństwa i służby bezpieczeństwa w Królewcu w swoim sprawozdaniu stwierdził, że polecił utworzyć obóz przejściowy w Działdowie zimą 1939/1940, aby „w sposób dyskretny przeprowadzić plan fizycznej likwidacji polskiej inteligencji.”
W dniu 27 maja br. w Muzeum Pogranicza w Działdowie odbyła się konferencja historyczna pt. „To nie była wojna to była zbrodnia. Polska pod niemiecką i sowiecką okupacją”.
Wśród zaproszonych gości obecni byli m.in. poseł na Sejm RP Robert Gontarz, Maciej Moskal-reprezentujący Ministerstwo Aktywów Państwowych, wiceburmistrz Działdowa Andrzej Wiśniewski, prezes Stowarzyszenia Odnowy Chrześcijańskiej „Pamięć i Tożsamość” Zenon Gajewski, przedstawiciele służb mundurowych, duchowieństwa, kombatantów, krewnych zamordowanych w obozie, a także uczniowie.
Spotkanie historyków rozpoczął gospodarz muzeum Patryk Kozłowski, dyrektor Muzeum Pogranicza w Działdowie. Następnie głos zabrali zaproszeni goście poseł Robert Gontarz oraz dyrektor IPN Gdańsk dr Paweł Warot.
Kolejne wystąpienia historyków moderował Andrzej Rutecki, wiceprezes Stowarzyszenia Odnowy Chrześcijańskiej „Pamięć i Tożsamość”. Wśród prelegentów, z referatami wystąpili:
- dr Witold Wybult – »„Urodziłem się w niewoli i w niewoli umrzeć muszę« – życie, posługa i męczeństwo abp. A. J. Nowowiejskiego, Biskupa Płockiego (1908–1941)”,
- dr Jan Hlebowicz (IPN Gdańsk) – „Między »traumą obozu« a »potrzebą stabilizacji«. Duchowni katoliccy – byli więźniowie niemieckich obozów koncentracyjnych w ruchu księży »patriotów« (na przykładzie Okręgowej Komisji Księży województwa gdańskiego 1949–1956)”,
- dr Adam Matyszewski – „Błogosławiony abp. Antoni Julian Nowowiejski nauczyciel patriotyzmu”,
- ks. dr Robert Ogrodnik – „»Lux in tenebris lucet« Rzecz o bł. s. Marii Teresie Kowalskiej”,
- Krzysztof Filip (IPN Gdańsk, Pomorskie Towarzystwo Genealogiczne) – „Obóz filtracyjny NKWD w Działdowie w świetle materiałów śledczych OKŚZpNP w Gdańsku. Na przykładzie losów osób deportowanych z powiatu starogardzkiego na Pomorzu Gdańskim”,
- Bartosz Januszewski (IPN Gdańsk) – „»Należy zezwolić jedynie na szkoły podstawowe…«. Eksterminacja przedstawicieli polskiej nauki i szkolnictwa wyższego w latach 1939–1945 (wybrane przykłady)”.
Dla uczestników stowarzyszenie wspólnie z IPN o/Gdańsk przygotowało pakiety edukacyjne, w których znalazły się m.in. biuletyny IPN, broszury stowarzyszenia o historii niemieckiego obozu Soldau, ulotki poświęcone Błogosławionym Męczennikom Działdowskim. Przed zakończeniem konferencji głos zabrali: s. Donata Koska-klaryska kapucynka z Przasnysza, pani Maria Cieszewska z rodziny bł. Leona Wetmańskiego, pan Jerzy Buczyński ze stowarzyszania polskich rodzin ofiar obozu NKWD w Ciechanowie oraz pan Maciej Moskal – przedstawiciel ministra Andrzeja Śliwki (podsekretarza stanu w Ministerstwie Aktywów Państwowych). Wydarzanie było transmitowane on-line przez portal Moje Działdowo.
28 maja 2022 r.
Drugiego dnia obchodów odbyła się uroczysta Msza święta na terenie placu b. obozu Soldau. Wzięli w niej udział przedstawiciele lokalnych władz na czele z burmistrzem Działdowa Grzegorzem Mrowińskim i wicestarostą działdowskim Krzysztofem Aurastem, instytucji państwowych, w tym m.in. Senator RP Bogusława Orzechowska, służb mundurowych, kombatanci, zaproszeni goście, młodzież szkolna. Podczas uroczystości była również obecna pani Teresa Krowicka, która jako dziecko wraz z rodzicami była więziona w niemieckim obozie Soldau. Oprawę uroczystości zapewniła obecność asysty wojskowej i pocztu flagowego 9. Batalionu Dowodzenia w Olsztynie.
Mszę św. odprawił ks. Szymon Chachulski – proboszcz parafii św. Katarzyny w Działdowie, homilię wygłosił ks. Stefan Cegłowski – proboszcz katedry płockiej , w koncelebrze uczestniczył ks. prałat Kazimierz Kowalski. Uroczystości przy pomniku poprowadził kpt. Łukasz Węglewski z Wojskowego Centrum Rekrutacji w Olsztynie.
Po uroczystościach na terenie obozu pracownicy IPN-u, ks. Stefan Cegłowski, pani Teresa Krowicka, przedstawiciele Stowarzyszania Rodzin Katolickich w Płocku oraz Stowarzyszania Pamięć i Tożsamość Złożyli kwiaty i zapalili znicze przy pomniku Bł. Męczenników Działdowskich przy Sanktuarium oraz na grobie śp. ks. kan. Mariana Ofiary.
28 maja br. wiceprezes stowarzyszenia Andrzej Rutecki złożył wiązankę kwiatów i zapalił znicz na grobie rodziców bł. A. Nowowiejskiego (również tam znajduje się symboliczna płyta nagrobna dedykowana pasterzowi płockiemu) na cmentarzu parafialnym przy ul. Kobylińskiego w Płocku.
Zdjęcia dzięki uprzejmości portalu MojeDziałdowo.pl (MO), Działdowo.pl (KW), arch. stowarzyszenia.