28 maja 1981 r. umiera w Warszawie Stefan kard. Wyszyński – Prymas Tysiąclecia. Był to dzień Wniebowstąpienia Pańskiego. Wśród ludzi, tak za Jego życia, jak i po śmierci istniało powszechne przekonanie o Jego świętości. Pogrzeb Prymasa był jednocześnie publicznym świadectwem ogromnego szacunku przywiązania do zmarłego Prymasa Polski pośród całego Narodu, wszystkich stanów.

12 września 2021 r. został włączony w poczet błogosławionych Kościoła rzymskiego.

„Nie byłoby tego Papieża Polaka , który dziś pełen bojaźni Bożej, ale i pełen ufności rozpoczyna nowy pontyfikat, gdyby nie było twojej wiary nie cofającej się przed więzieniem i cierpieniem, twojej heroicznej nadziei, twego zawierzenia bez reszty Matce Kościoła” – powiedział Jan Paweł II 23 października 1978 r. w czasie audiencji dla Polaków.

27 maja 2023 r. prezesi stowarzyszenia udali się do Płocka, aby oddać hołd Biskupom – Męczennikom: abp. Antoniemu Julianowi Nowowiejskiemu oraz bp. Leonowi Wetmańskiemu.
28 maja 2023 r. złożyli kwiaty i zapalili znicze na symbolicznym grobie Błogosławionych Męczenników Działdowskich i śp. ks. kan. Mariana Ofiary – krzewiciela kultu błogosławionych.

błogosławionego arcybiskupa Antoniego Juliana Nowowiejskiego w KL Soldau ( + 28 maja 1941 r.)

11 lutego 1858 roku przyszedł na świat Antoni Julian Nowowiejski – syn Antoniego Andrzeja i Marianny. Święcenia kapłańskie otrzymał 10 lipca 1881 r. w Płocku.  We wrześniu 1901 r. biskup płocki Jerzy Szembek mianował ks. kan. Nowowiejskiego rektorem Seminarium Duchownego w Płocku. 29 kwietnia 1908 r. Ojciec św. Pius X ogłosił prekonizację biskupa Nowowiejskiego na konsystorzu publicznym, a 12 czerwca papież mianował prałata Antoniego Juliana Nowowiejskiego biskupem płockim. Tak więc ks. prałat Nowowiejski w wieku pięćdziesięciu lat życia i dwudziestu siedmiu lat kapłaństwa, został ustanowiony przez Ojca św. Piusa X, biskupem płockim.

Służył Kościołowi i Ludowi Bożemu, najpierw w latach niewoli, potem w odrodzonej i wolnej Polsce, później również, gdy nastały ciężkie lata niemieckiej okupacji, zdobywając uznanie i autorytet, nie tylko w środowisku diecezjalnym.  Biskup Nowowiejski objął diecezję płocką w czasie, kiedy Kościół w Królestwie Polskim zaczął korzystać z większej wolności. Działalność biskupa rozciągała się na wiele płaszczyzn. Otaczał troską pasterską swoich diecezjan.

Prowadził działalność naukową, liturgiczną oraz społeczno-oświatową. Ogromna aktywność i gorliwość przez cały okres posługi biskupiej zaowocowała nieprzeciętnymi dokonaniami. Troszczył się przede wszystkim o duchowieństwo i wiernych powierzonych jego pieczy, co było wyrazem najgłębszej miłości do Boga, Kościoła i Ojczyzny, nawet za cenę swojego życia. Biskup nie opuścił swojej owczarni. W czasie II wojny światowej nie wyjechał z Płocka i ze Słupna, mimo takiej możliwości. Do końca był wierny. Za tę wierność i nieprzejednaną miłość do Kościoła poniósł śmierć męczeńską. 

28 lutego 1940 r. wraz z bp. Leonem Wetmańskim został aresztowany i wywieziony do Słupna. Przetrzymywano ich w budynku dawnej szkoły. 8 marca 1941 r. wraz z liczną duchownych z diecezji płockiej przewieziono ich do niemieckiego obozu śmierci Soldau w Działdowie.

Pasterz diecezji płockiej, senior episkopatu zakończył swoje ziemskie życie w nieludzkich warunkach, w niemieckim obozie eksterminacyjnym Soldau w Działdowie o cechach obozu koncentracyjnego. Założony przez Niemców był miejscem niszczenia polskich elit politycznych, polskiej inteligencji, w tym duchowieństwa katolickiego. Wierny Bogu i Ojczyźnie oddał swe życie w niemieckim obozie Soldau w Działdowie. 

Arcybiskup został zamęczony prawdopodobnie 28 maja 1941 r. Miejsce jego pochówku nie jest do dziś znane. Jeden z więźniów obozu niemieckiego Soldau – Działdowo, powiedział po śmierci abp. Nowowiejskiego:

„Śp. Arcybiskup Nowowiejski zostawił po roku pamięć w obozie działdowskim, że umarł jako biskup godny imienia Polaka i jako męczennik za Chrystusa i ojczyznę, wzniósłszy się ponad doczesność duchem ofiary i bezgranicznej wierności. Powtarzano z ogromnym zachwytem i uznaniem o godnej postawie biskupa patrioty i męczennika.”

Z przyjemnością chcielibyśmy poinformować, że została wydana kolejna publikacja o historii więźniów i ofiar niemieckiego obozu KL Soldau. Autorem książki jest Andrzej Rutecki – wiceprezes stowarzyszenia, a tytuł publikacji brzmi: „Jasne promienie w obozie męki. Martyrologium polskiego duchowieństwa katolickiego w niemieckim obozie Soldau 1939 – 1945 „.

Z recenzji:

„Opuszczony i pozornie zapomniany przez Boga KL Soldau, za sprawą książki pana Andrzeja Ruteckiego ożywa scenami sprzed 80. lat, przypominając potomnym jak wiele „jasnych promieni” wyszło z działdowskiego obozu męki. Obok zamordowanych tu kilkudziesięciu duchownych, najbardziej jaskrawe światło chrześcijańskiego świadectwa, miłości do Chrystusa i niezachwianej wiary pozostawili po sobie dwaj biskupi z Płocka – Antoni Julian Nowowiejski i Leon Wetmański, przypominając niezmienną prawdę, że w ostatecznym rozrachunku pełne zwycięstwo odniosą prawda i dobro.„

dr Adam Matyszewski

„Do niedawna wiedza na temat tego obozu była znikoma. Uważam, że opiniowana książka wypełni, istniejącą jeszcze lukę na polskim rynku wydawniczym, w związku z brakiem kompleksowej i aktualnej wiedzy o tym obozie i że został przełamany impas w badaniach tego typu miejsc kaźni polskich księży i polskiej inteligencji jakim był niemiecki Lager Soldau. Bogaty materiał źródłowy na którym oparł się Andrzej Rutecki oraz jego prace badawcze ułatwią kolejnym historykom kontynuację tego tematu.„

dr Anna Jagodzińska

10 maja 2023 r. w Warszawie prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Karol Nawrocki wręczył Zenonowi Gajewskiemu i Andrzejowi Ruteckiemu – członkom Stowarzyszenia Odnowy Chrześcijańskiej „Pamięć i Tożsamość” w Działdowie – Medale Reipublicae Memoriae Meritum. Głównymi zadaniami stowarzyszenia są edukacja historyczna i godne upamiętnienie więźniów i ofiar niemieckiego obozu Soldau w Działdowie.

Medalem Reipublicae Memoriae Meritum Instytut Pamięci Narodowej honoruje tych, którzy działają na rzecz trwałego upamiętniania wydarzeń i postaci z historii Narodu Polskiego w latach 1917–1990 oraz wspierają IPN w działalności edukacyjnej, naukowej i wydawniczej. 

Zenon Gajewski, uhonorowany srebrnym medalem, jest prezesem Stowarzyszenia Odnowy Chrześcijańskiej „Pamięć i Tożsamość” w Działdowie, działającego od 25 marca 2016 r. Prowadzi działalność edukacyjną, szczególnie skierowaną do młodzieży szkolnej. Jest autorem programu stowarzyszenia „Z historią na Ty” dla młodzieży z powiatu działdowskiego. Dzięki jego zaangażowaniu projekt ten na stałe wpisał się w program nauczania szkolnego w Działdowie. Zenon Gajewski jest także radnym rady miasta, nieprzerwanie od 2010 r. Angażuje się w sprawy kulturalne i edukacyjne. Dzięki jego zaangażowaniu i solidnej pracy przywracana jest pamięć o ofiarach i więźniach niemieckiego i sowieckiego obozu w Działdowie w kraju i poza jego granicami.

Andrzej Rutecki, odznaczony brązowym Medalem Reipublicae Memoriae Meritum, jest wiceprezesem Stowarzyszenia Odnowy Chrześcijańskiej „Pamięć i Tożsamość”, zaangażowanym w upamiętnienie więźniów i ofiar niemieckiego i sowieckiego okupanta na ziemi działdowskiej. Jest współautorem dwóch publikacji o niemieckim obozie w Działdowie: „Niemieckie i sowieckie zbrodnie na ziemi działdowskiej” (wyd. Olsztyn 2022) oraz „Świadkowie prawdy. Duchowni katoliccy w niemieckim obozie Soldau w Działdowie” (wyd. Działdowo 2021), współautorem wystawy edukacyjnej ,„Martyrologium polskiego duchowieństwa katolickiego pod niemiecką okupacją 1939–1945” (wyd. Działdowo 2022), głównym koordynatorem konferencji poświęconych duchowieństwu katolickiego w niemieckim obozie Soldau, a także współtwórcą filmu ,,Soldau. Miasto na pograniczu śmierci” w reżyserii Marii Cegiełki (2018).

Źródło: IPN (https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/184626,Czlonkowie-Stowarzyszenia-Odnowy-Chrzescijanskiej-Pamiec-i-Tozsamoscw-Dzialdowie.html)

Zdjęcia: Mikołaj Bujak (IPN)

21 kwietnia 2023 r. serdecznie zapraszamy na konferencję historyczną pt. „Wyzwolenie z dachuowskiej nocy ciemności.” Podczas tegorocznej konferencji zaszczycą nas swoją obecnością:

dr Anna Jagodzińska – (ur. 1951) – doktor nauk historycznych, wieloletni pracownik IPN, honorowy członek stowarzyszenia, autorka wielu cennych publikacji o kapłanach-więźniach niemieckich obozów koncentracyjnych, współautorka międzynarodowego projektu (Austria) „Różańce z Gusen”. Autorka książek: Ksiądz kanonik Leon Stępniak. Więzień Dachau i Gusen 1940 – 1945 (2009); Niezłomni-Wierni Bogu i Ojczyźnie (2018); Kustosz pamięci Ksiądz Leon Stępniak (1913-2013) więzień Dachau i Gusen (2020), Świadkowie prawdy. Duchowni katoliccy w niemieckim obozie Soldau (2021).

ks. dr Jarosław Wąsowicz – (ur. 1973) – salezjanin, doktor historii, publicysta, kapelan Towarzystwa Przyjaciół Wilna i Ziemi Wileńskiej. Autor książek: Niezależny ruch młodzieżowy w Gdańsku w latach 1981–1989 (2012); Ksiądz Ignacy Błażewski SDB (1906–1939). Twórca oratorium w Rumi i męczennik za wiarę (2017); Defensor Ecclesiae. Arcybiskup Antoni Baraniak (1904–1977). Salezjańskie koleje życia i posługi metropolity poznańskiego (2022).

ks. dr Michał Damazyn – (ur. 1976) – doktora nauk teologicznych, aktywnie współpracuje z Centrum Badania Historii „Solidarności” i Oporu Społecznego w PRL na UMK. Autor sześciotomowej serii recenzowanych wywiadów biograficznych, wydanych pod wspólnym tytułem „Bydgoszczan portret własny”. W jego dorobku pisarskim znajdują się ponadto biografie: sufragana gnieźnieńskiego Jana Michalskiego (1914-1989) oraz doc. dr Ludmiły Roszko, wykładowcy UMK w Toruniu, mistyczki, założycielki Instytutu Miłosierdzia Bożego (świeckiej żeńskiej wspólnoty życia konsekrowanego) i bliskiej współpracowniczki bł. ks. Michała Sopoćki oraz s. Heleny Majewskiej CSA, wileńskiej mistyczki miłosierdzia. Inicjator i organizator uroczystych obchodów 80. rocznicy Zbrodni Pomorskiej w gminie Sadki.

Program konferencji:

Patronat honorowy nad wydarzeniem objął dr Karol Nawrocki – prezes Instytutu Pamięci Narodowej

Patronat medialny: Portal Moje Działdowo

Organizatorzy: Stowarzyszenie „Pamięć i Tożsamość” w Działdowie oraz Miejski Dom Kultury w Działdowie

Książę Mieszko przyjmując w 966 roku chrzest, wprowadził swoich poddanych w świat kultury łacińskiej. W Roczniku kapituły krakowskiej pierwsze wydarzenia odnoszące się do historii Polski brzmią:

„965- Dubrowka przybywa do Mieszka oraz 966 Mieszko książę Polski został ochrzczony.”

Przed powstaniem państwa Piastów ziemie polskie zamieszkiwały liczne plemiona, z których najważniejsze obok Polan, to Wiślanie, Ślężanie, Pomorzanie, Mazowszanie i Lędzianie. Główną rolę w stworzeniu naszego państwa odegrało plemię Polan, które miało swoje siedziby w Wielkopolsce. Gall Anonim w kronice polskiej napisał, że Mieszko przez siedem lat od urodzenia był ślepy.

Ojciec bardzo przeżywał kalectwo syna, ale w dzień zwyczajowej wielkiej uczty urodzinowej małego księcia obwieszczono nagle, że odzyskał wzrok. Wytłumaczono to wtedy, iż ślepota chłopca oznaczała jakby ślepotę Polski, lecz odtąd miała być ona przez Mieszka oświecona i wywyższona ponad sąsiednie narody. Miał on uratować Polskę od śmierci.

Jak podaje prof. Feliks Koneczny: „Godnym jest zapisania, że Polacy są jedynym na świecie narodem, którego nawrócenie obeszło się zupełnie bez męczenników”. Mieszko podejmując decyzję o przyjęciu chrztu, przewidywał zapewne polityczne korzyści. Miejsce i dzienna data chrztu Polski nie zostały zapisane w źródłach.

Prawdopodobnie Mieszko i wybrani członkowie jego otoczenia zostali trzykrotnie zanurzeni w wodzie święconej w chrzcielnicy, 14 kwietnia 966 roku, w Wielką Sobotę. Stało się to albo w Poznaniu, albo w Gnieźnie, albo na Ostrowie Lednickim.

Chrzest księcia Mieszka jest najważniejszym wydarzeniem w całych dziejach państwa i narodu polskiego. To konstytucja naszej tożsamości. 22 lutego 2019 roku Sejm RP przyjął ustawę o Ustanowieniu Święta Chrztu Polski.

Jak zapisano w tej ustawie, to święto ma upamiętniać „Chrzest Polski, datowany na 14 kwietnia 966 r.” oraz „doniosłą decyzję Mieszka I uznawaną za początek Państwa Polskiego”.

Posługa kapłańska ks. Leona Wetmańskiego (I)

Biskup Leon Wetmański oddał swe życie za prześladowców. To wielka Postać. Kto się na to decyduje? Jak to czasami drobne sprawy trudno przebaczyć. A on przebacza i oddaje swe życie za swoich prześladowców. Tak jak Pan Jezus na krzyżu: „Ojcze przebacz im, bo nie wiedzą, co czynią.” To jest heroizm wiary, to jest świętość.

śp. ks. kan. Marian Ofiara

10 kwietnia 1886 r. przyszedł na świat Leon Wetmański. Został ochrzczony 18 kwietnia 1886r.
w parafii w Lubowidzu. Rodzicami przyszłego biskupa, męczennika i błogosławionego byli Adam
i Kordula z Chądzyńskich. Zawarli związek małżeński 25 listopada 1874 r. Rodzina Chądzyńskich
należała do szlacheckiego rodu herbu Junosza. W 1879 r. państwo Wetmańscy osiedli w Żurominie.

Początkowe nauki Leon pobierał w rodzinnym domu, następnie kontynuował edukację w
szkole początkowej w Żurominie (1895-1900). Pomimo problemów ze zdrowiem, które przysporzyły
mu wiele trudności (Leon poważnie zachorował na zapalenie nerek), rozpoczął naukę w Seminarium Nauczycielskim w Wymyślinie-Skępem, które cieszyło się w tym czasie renomą i wysokim poziomem nauczania. Nauka w seminarium odbywała się pod okiem świątobliwych kapłanów, tam młody Leon dojrzewał w sferze duchowej i formacji patriotycznej.

Nauka w Seminarium Nauczycielskim trwała do 1905 r., kiedy to rozpoczął się protest i strajk
młodzieży. Opór młodych Polaków przeciw narastającej rusyfikacji był czymś zrozumiałym. Uczniowie seminarium nauczycielskiego w Skępem wystosowali otwarty protest do Ministra Oświaty, żądając traktowania języka polskiego na równi z językiem rosyjskim. Petycja została złożona na ręce ówczesnego inspektora seminarium Włodzimierza Sumskiego, co skutkowało skreśleniem z listy uczniów 58 osób, wśród nich był Leon Wetmański, który wyrzucony ze szkoły powrócił do rodzinnego Żuromina. W 1906 r. zgłosił się do gimnazjum gubernialnego w Płocku na egzamin, który zdał 15czerwca tego roku. Parę dni później złożył podanie z prośbą o przyjęcie do Seminarium Duchownegow Płocku. 7 września tegoż roku Leon rozpoczął przygotowania do kapłaństwa. Jak podaje prof. ks.Michał Grzybowski:

Cały okres pobytu w seminarium był dla kleryka Wetmańskiego bardzo pracowity, jego
zaangażowanie i zdobywanie wiedzy potwierdzają kwestionariusze osobowe ze studiów
seminaryjnych. 23 grudnia 1911 r. otrzymał święcenia subdiakonatu, diakonat – 23 marca 1912 r., a
23 czerwca 1912 r. został kapłanem. Każde z tych święceń otrzymał z rąk biskupa Nowowiejskiego
w katedrze płockiej. Ks. Wetmański, jako że był zdolny i pracowity, na wniosek księży profesorów
został wysłany przez biskupa płockiego na dalsze studia teologiczne do Cesarskiej Rzymskokatolickiej Akademii Duchownej w Petersburgu.

W 1918 r. ks. Wetmański powrócił do Płocka i dnia 7 września, tegoż roku, otrzymał od
biskupa Nowowiejskiego nominację na profesora ascetyki i mistyki oraz ojca duchownego w płockim seminarium. Była to pierwsza taka nominacja (jak podaje ks. J. Umiński – ówczesny rektor seminarium) – ks. Wetmański był pierwszym ojcem duchownym w seminarium płockim; przed nim byli to raczej spowiednicy.

Ojciec Leon obejmował duchową opieką kleryków, posługiwał im w konfesjonale, prowadził
konferencje i rekolekcje – należał do najbardziej wszechstronnych rekolekcjonistów Polski
międzywojennej. Prowadził rekolekcje dla świeckich w katedrze i w poszczególnych parafiach na
terenie diecezji oraz ćwiczenia duchowe dla wiernych. Wielu kleryków gruntownie przygotował do
posługi i pracy duszpasterskiej, był dobrym ojcem duchownym. Uważaliśmy go już za życia za
świętego, kochał nas, a my kochaliśmy jego – mawiali klerycy. Zachowała się relacja, fragment listu niejakiego „Stefana” do ks. Wacława Jezuska, prawdopodobnie był to student płockiego Seminarium:

Ks. Leon Wetmański pełnił również posługę ojca duchownego w Zgromadzeniu Sióstr Męki
Pana Naszego Jezusa Chrystusa, zwanych potocznie pasjonistkami. Czas kapłańskiej posługi ks. Leona wypełniony był każdego dnia ofiarną modlitwą połączoną z wypełnianiem uczynków miłosierdzia,
tych względem duszy jak i ciała. 10-letnia posługa ojca duchownego, wykładowcy i wychowawcy,
troska o sieroty i ubogich została dostrzeżona zapewne przez bp. Nowowiejskiego, który poprosił
Stolicę Apostolską o nominację ks. Wetmańskiego na biskupa pomocniczego w diecezji płockiej.

Jak wspominał prof. Klemens Jędrzejewski, „ks. Leon nigdy nie zabiegał o stanowiska, tytuły i zaszczyty kościelne, był człowiekiem dużej odwagi cywilnej, niechętny do tytułów, odznak, miał krytyczny stosunek do popularnych autorytetów, nauczycieli i arystokracji, szukał swojej drogi”.

W wyniku starań biskupa Nowowiejskiego nominacja ks. Leona Wetmańskiego została
ogłoszona przez papieża Piusa XI 19 grudnia 1927 r. Ks. Leon Wetmański został sufraganem płockim i otrzymał tytularne biskupstwo w Kamako w Armenii. 22 kwietnia 1928 r. odbyła się uroczystość konsekracji biskupa Wetmańskiego, opisana m.in. w „Miesięczniku Pasterskim Płockim”.

W obrzędach uczestniczyło liczne grono kapłanów nie tylko z diecezji płockiej. Głównym konsekratorem był bp Antoni Julian Nowowiejski, a współkonsekratorami: bp Zygmunt Łoziński – przyjaciel bp Wetmańskiego oraz bp Stanisław Okoniewski z diecezji chełmińskiej. (cdn)

Andrzej Rutecki, wiceprezes stowarzyszenia

W najbliższą niedzielę, 26 marca 2023 r., po Mszy św. o godz. 10.30 w kościele św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Działdowie medal Republicae Memoriae Meritum otrzyma pośmiertnie ks. kan. Marian Ofiara. Będzie to podziękowanie za jego zaangażowanie w sprawie upamiętnienia ofiar zbrodni niemieckich w KL Soldau w Działdowie.

Dyrektor Oddziału IPN w Gdańsku dr Paweł Piotr Warot wręczy go na ręce Michała Ofiary, brata śp. ks. kan. Mariana Ofiary.

Instytut Pamięci Narodowej pragnie uhonorować tych, którzy działają i działali na rzecz trwałego upamiętniania wydarzeń i postaci z historii Narodu Polskiego w latach 1917–1990 oraz wspierają IPN w działalności edukacyjnej, naukowej i wydawniczej.

2 marca 2023 r. w Działdowie odbyła się prelekcja z okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Spotkanie zostało zorganizowane przez Stowarzyszenie „Pamięć i Tożsamość” oraz Oddział IPN w Gdańsku.

Prelekcje pt. „Polskie podziemie niepodległościowe po II wojnie światowej” wygłosił Daniel Sieczkowski, z gdańskiego Biura Edukacji Narodowej IPN. Po pierwszym spotkaniu organizatorzy: członkowie zarządu stowarzyszenia: Zenon Gajewski, Andrzej Reszka oraz Andrzej Rutecki wspólnie z Danielem Sieczkowskim z IPN oraz Andrzejem Barańskim i Zbigniewem Boćko – przedstawicielami pani Senator RP Bogusławy Orzechowskiej i posła na Sejm RP Zbigniewa Babalskiego złożyli wiązanki kwiatów na symbolicznym grobie Stanisława Godlewskiego i Bernarda Zielińskiego ps. „Sęp” zamordowanych w 1946 r. przez działdowskich komunistów i czerwonoarmistów.