Ks. Jan Szlachta – więzień niemieckich obozów koncentracyjnych: Sachsenhausen – numer obozowy 30078, oraz Dachau – numer obozowy 22349, polski duchowny rzymskokatolicki, działacz społeczny, dziekan dekanatu Września, proboszcz parafii pw. św. Jakuba w Niechanowie, spowiednik i przewodnik duchowy Kardynała Augusta Hlonda – świętobliwy kapłan i cudna postać.

Zmarł w niemieckim obozie koncentracyjnym Dachau 11 września 1941 r. W obronie wartości najwyższych w Dachau oddał swoje życie za Kościół, za Ojczyznę za swoich wiernych- umierał jak święty. Jego świadectwo nie może być zapomniane.

Ks. Jan Szlachta urodził się 26 lutego 1879 r. w Jankowie Zaleśnym pow. Ostrowski, syn Marcina i Katarzyny z Leśnych. Przyszedł na świat w małej wiosce, podczas zaboru pruskiego (krótko po upadku Powstania Styczniowego) – Polski wtedy nie było na mapie świata. Żył w czterech epokach, które miały ogromny wpływ na Jego duszpasterstwo. Dzień później został ochrzczony w parafialnym kościele pw. św. Wojciecha.

Święcenia prezbiteratu otrzymał 11 kwietnia 1903 r. w kościele seminaryjnym w Trydencie z rąk bp. Lorenzo Petrisa.

W 1929 r. został mianowany proboszczem parafii pw. św. Jakuba w Niechanowie. W 1933 r. otrzymał nominację na dziekana wrzesińskiego. Obie posługi pełnił aż do aresztowania i męczeńskiej śmierci w KL Dachau. W latach 1929–1940 rozwinął w Niechanowie liczne stowarzyszenia i bractwa, które cieszyły się sporą liczbą członków.

Wybuch II wojny światowej zastał ks. Jana w Niechanowie. Aresztowany 26 sierpnia 1940 r. .w kolejnej fali aresztowań polskich duchownych, poprzez więzienie w Szczeglinie, 29 sierpnia 1940 r. został wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego Sachsenhausen-numer obozowy 30078, stamtąd 14 grudnia 1940 r. został wywieziony do KL Dachau–numer obozowy 22349. Po przekroczeniu bramy obozowej KL Dachau z napisem „Arbeit macht frei”-„Praca czyni wolnym” odebrano ks. Szlachcie wszystkie rzeczy osobiste, łącznie z przedmiotami kultu religijnego. Czerwony trójkąt z literą „P” oznaczał – Polak – więzień polityczny. W Dachau był szczególnie gnębiony i dręczony przez blokowego – Niemca, który go nieraz wystawiał na kilka godzin przed barakiem na zimnym powietrzu w lichym ubraniu obozowym.

Ks. Jan skupiał przy sobie księży, którym dawał nadzieję przetrwania, ale także wolę, by nie zwątpić w Boga i Polskę-także w ludzkie dobro, obok zła- tak bardzo obecnego w KL Dachau ze strony niemieckich oprawców. Pomimo cierpienia był otuchą i wsparciem dla obozowych kapłanów. Poddawany eksperymentom pseudomedycznym przez 72 dni w obozowym rewirze, zmarł 11 września 1941 r.

Ciało spalono w obozowym krematorium.. Prochy zostały złożone przez brata ks. Jana w Niemczech na cmentarzu w Hauptfriedhof w Dortmundzie. Jeszcze przed wojną Hrabina Maria Zamoyska z Kórnika, w liście do kardynała Augusta Hlonda pisze o ks. Janie – święty.

Upamiętnienie

Ks. Jan Szlachta jest wymieniony na tablicy kapłanów męczenników zamordowanych przez Niemców w l. 1939-1945. w katedrze gnieźnieńskiej oraz na tablicy poświęconej męczennikom na cmentarzu farnym we Wrześni. Dedykowane jego osobie są tablice pamiątkowe na kościele w Jankowie Zaleśnym oraz w Niechanowie.

11 września 2018 r. w parafii św. Jakuba Apostoła Niechanowie odbył się Dzień Pamięci Ks. Dziekana Jana Szlachty zamordowanego w obozie koncentracyjnym w Dachau. Pod tablica pamiątkową zostały złożone dwie urny: jedna z ziemią sprowadzoną z Dachau, druga z grobu Ks. Jana Szlachty z Dortmundu. Uroczystość rozpoczęła się Mszą św. w intencji ks. Jana Szlachty i wszystkich poległych i pomordowanych za naszą Ojczyznę.

W 2024 r. jego imieniem nazwano rondo w historycznej części Wrześni, a w 2025 r. nadano jego imię jednej z ulic w Niechanowie. Jego życie i działalność opisano w książce pt. Męczennik z Niechanowa, Teraz mogę więcej oraz w publikacji pt. Więcej niż Pamięć (Września 2024) przygotowaną i wydaną w ramach projektu „Wiara i Pamięć”, prowadzonego przez Zespół Szkół Politechnicznych im. Bohaterów Monte Cassino i parafii pw. św. Królowej Jadwigi we Wrześni. Publikacja ta poświęcona jest Męczennikom Ziemi Wrzesińskiej okresu II wojny światowej.

Jednym z pomysłodawców, organizatorów oraz realizujących upamiętnienie ks. Jana Szlachtę przez Projekt pt. „Wiara i pamięć” jest ks. Leszek Zych, wówczas związany z parafią św. Królowej Jadwigi we Wrześni, nauczyciel w Zespole Szkół Politechnicznych im. Bohaterów Monte Casino, obecnie wikariusz w par. pw. Zwiastowania NMP w Inowrocławiu.

„Ci wszyscy, którzy przeszli przez nazistowskie (niemieckie) piekło, którzy za wolność Ojczyzny zapłacili najwyższą cenę, składając na ołtarzu własne życie stają się dziś cichymi bohaterami tamtych czasów. […] Jednakże jeśli spojrzymy szerzej, zauważymy, że «smutek zamienił się w radość» , że śmierć ustąpiła życiu, że męczeństwo raz jeszcze stało się droga do świętości”.
I taką drogą podążał ks. Jan Szlachta oddając życie za Boga i Ojczyznę w niemieckim obozie koncentracyjnym Dachau 11 września 1941 r.

dr Anna Jagodzińska

Dowódcą Powstania Warszawskiego był gen. Antoni Chruściel „Monter”, komendant Okręgu Warszawa-Miasto ZWZ i Okręgu Warszawa AK, od września 1944 r. generał brygady Wojska Polskiego. W trakcie kampanii wrześniowej dowodził brzeskim 82 Syberyjskim Pułku strzelców im. T. Kościuszki. Po kapitulacji Twierdzy Modlin został osadzony w obozie jenieckim w Działdowie.

1 sierpnia 1944 roku, o godz. 17.00, Powstańcy Warszawy rozpoczęli „jawną walkę z odwiecznym wrogiem Polski, najeźdźcą niemieckim” – brzmiał rozkaz dowódcy Armii Krajowej gen. Tadeusza „Bora” Komorowskiego.

Halina Rogozińska zd. Rutkowska – 14 letnia dziewczynka była więziona w #KLSoldau – później bohatersko brała udział w #PowstanieWarszawskie.
„Warszawskie dzieci, pójdziemy w bój!” Dzieci Powstania Warszawskiego
„Mając 14 lat trafiłam do obozu w Soldau, natomiast 3 lata później uczestniczyłam w Powstaniu Warszawskim. Uwierzę we wszystkie okrucieństwa, które Niemcy wyrządzili Polakom podczas II wojny światowej, ponieważ wiele z nich widziałam na własne oczy (…). Przez wiele lat nie mogłam zrozumieć Niemców, którzy z uśmiechem na twarzy topili dziecko (…). Nie dowierzałam, że istnieją ludzie, którzy są w stanie śmiać się i jednocześnie mordować człowieka”.

224 słowa, 1 minuta czasu czytania.

84. lata temu na terenie Lager Soldau został zamordowany brat Antoni Franciszek Glinka (lat 31) z zakonu Pasjonistów w Przasnyszu.
👉Wybuch wojny zastał go w Przasnyszu. We wrześniu, wraz z bratem Tadeuszem Siwkowskim, udał się do Rawy, planując dalszą podróż na wschód. Po polskiej klęsce i rozpoczęciu niemieckiej okupacji powrócił jednak do Przasnysza. 2 kwietnia 1941 roku trafił do obozu Soldau. W obozie odmówił zdjęcia habitu zakonnego, pomimo nakazów esesmanów, aż do chwili, gdy po przekroczeniu bramy obozu został siłą pozbawiony szat zakonnych .
✍️W liście do rodziny prosi, by „nie płakali po jego śmierci, gdyż czuje się zupełnie szczęśliwy, że może umrzeć w tak młodym wieku i w takich okolicznościach, jako prawdziwy pasjonista – naśladowca Jezusa Ukrzyżowanego”.
✝️Pod koniec lipca 1941 roku został brutalnie pobity przez esesmanów i w wyniku odniesionych obrażeń zmarł. Był pierwszym zamordowanym pasjonistą w obozie. Męczennik wiary w chwili śmierci miał 31 lat.
📑W dokumentacji obozowej, która zachowała się w Aktach Tajnej Policji Państwowej Oddział w Ciechanowie/Płocku (akta umieszczone są w Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej), znajduje się teczka osobowa brata Antoniego (Franciszka) Glinki.
W piśmie komendanta obozu, SS-Hauptsturmführera Hansa Krausego, przesłanym do płockiego gestapo, czytamy: „Wymieniona osoba zmarła w tym obozie 31 lipca 1941 roku na skutek zaburzeń krążenia. Załączam akt zgonu. Komendant obozu i podpis”.
▪️W akcie zgonu jako przyczynę śmierci podano ustanie krążenia, a dokument podpisał lekarz obozowy Wünderlich.

W dniach 14-17 lipca, Polską Prowincję Pasjonistów odwiedził o. Massimo Parisi CP – Postulator Generalny Zgromadzenia Męki Jezusa Chrystusa (Pasjonistów). Postulator to osoba odpowiedzialna za prowadzenie procesów beatyfikacyjnych i kanonizacyjnych kandydatów na ołtarze. W imieniu zgromadzenia zbiera dokumentację, świadectwa i koordynuje wszelkie działania na drodze do wyniesienia na ołtarze sług Bożych.

16 lipca 2025 roku o. Łukasz Andrzejewski CP, prowincjał polskich pasjonistów, oraz o. Massimo Parisi CP, postulator procesów beatyfikacyjnych i kanonizacyjnych w Zgromadzeniu Pasjonistów przybyli do Działdowa, aby wspólnie z członkami zarządu stowarzyszenia obejrzeć zrewitalizowany budynek po obozie KL Soldau, który obecnie pełni rolę miejsca pamięci, oraz Las Białucki, gdzie męczeńską śmierć poniosło sześciu Pasjonistów z Przasnysza. Brat Franciszek Antoni Glinka został zamordowany na terenie obozu. Ta historyczna wizyta zapisze się na kartach Działdowa. O. Parisi podzielił się z członkami stowarzyszenia refleksjami na temat znaczenia pamięci o męczennikach w życiu współczesnego Kościoła.

85 słów, 1 minuta czasu czytania.

Działdowska konferencja o niemieckich i sowieckich zbrodniach przeszła już do historii.
Dziękujemy wszystkim tym, którzy spędzili z nami ten czas – w kaplicy zamkowej oraz tym wszystkim, którzy oglądali nas za pośrednictwem portalu Moje Działdowo.
Dziękujemy Muzeum Pogranicza w Działdowie: Panu Dyrektorowi i pracownikom, a szczególnie Panu Arturowi Barcikowskiemu, który poprowadził dzisiejszą konferencję.
Dziękujemy prelegentom za przygotowane referaty i wystąpienia.
Konferencja odbyła się pod patronatem Starosty Działdowskiego i Burmistrza Działdowa.
Zadanie było finansowane ze środków Powiatu Działdowskiego.
Poniżej kilka zdjęć z dzisiejszej konferencji, archiwum Muzeum Pogranicza.

239 słów, 1 minuta czasu czytania.

28 maja 2025 roku, w kaplicy działdowskiego zamku, odbyła się uroczysta promocja najnowszej publikacji autorstwa Andrzeja Ruteckiego, wiceprezesa Stowarzyszenia Pamięć i Tożsamość. Książka nosi tytuł „Pasterz, nauczyciel, męczennik. Arcybiskup Antoni Julian Nowowiejski (1858-1941)” i poświęcona jest życiu oraz działalności wybitnego duchownego, który przez wiele lat pełnił funkcję zarządcy Diecezji Płockiej.

Publikacja Ruteckiego dogłębnie bada życie arcybiskupa Nowowiejskiego, ukazując jego nieoceniony wkład w rozwój duchowy i edukacyjny regionu. Szczególny nacisk położono na dramatyczne wydarzenia z okresu II wojny światowej, kiedy to arcybiskup został aresztowany i osadzony w niemieckim obozie „Soldau”. Tragiczna śmierć duchownego w obozie stanowi poruszający finał jego życia.

Wydarzenie prowadził Piotr Kozikowski, pracownik Miejskiej Biblioteki Publicznej w Działdowie, który zadawał autorowi pytania dotyczące procesu tworzenia książki. Dyskusja objęła także trudne tematy związane z okolicznościami śmierci arcybiskupa Nowowiejskiego, co wzbudziło duże zainteresowanie zgromadzonych.

Promocja przyciągnęła liczne grono zainteresowanych, w tym członków Działdowskiej Kuźni Słowa, którzy czytali fragmenty książki oraz prof. dr hab. Wiesława Jana Wysockiego, który pełnił rolę recenzenta publikacji. Obecność tak znamienitych gości podkreśliła znaczenie tego wydarzenia dla lokalnej społeczności oraz dla wszystkich, którzy interesują się historią i dziedzictwem Polski.

Spotkanie było nie tylko okazją do zapoznania się z nową książką Andrzeja Ruteckiego, ale także do refleksji nad losem arcybiskupa Nowowiejskiego i jego niezłomną postawą w obliczu okrutnych prób, jakie przyniosła mu historia.

Czekamy na kolejną publikację pisarza, tym razem poświęconą bp. Leonowi Wetmańskiemu, którzy również jest patronem Działdowa i męczennikiem KL Soldau.

Zdjęcia: Muzeum Pogranicza w Działdowie