Ks. Jan Szlachta – kapłan niezłomny

Ks. Jan Szlachta – więzień niemieckich obozów koncentracyjnych: Sachsenhausen – numer obozowy 30078, oraz Dachau – numer obozowy 22349, polski duchowny rzymskokatolicki, działacz społeczny, dziekan dekanatu Września, proboszcz parafii pw. św. Jakuba w Niechanowie, spowiednik i przewodnik duchowy Kardynała Augusta Hlonda – świętobliwy kapłan i cudna postać.

Zmarł w niemieckim obozie koncentracyjnym Dachau 11 września 1941 r. W obronie wartości najwyższych w Dachau oddał swoje życie za Kościół, za Ojczyznę za swoich wiernych- umierał jak święty. Jego świadectwo nie może być zapomniane.

Ks. Jan Szlachta urodził się 26 lutego 1879 r. w Jankowie Zaleśnym pow. Ostrowski, syn Marcina i Katarzyny z Leśnych. Przyszedł na świat w małej wiosce, podczas zaboru pruskiego (krótko po upadku Powstania Styczniowego) – Polski wtedy nie było na mapie świata. Żył w czterech epokach, które miały ogromny wpływ na Jego duszpasterstwo. Dzień później został ochrzczony w parafialnym kościele pw. św. Wojciecha.

Święcenia prezbiteratu otrzymał 11 kwietnia 1903 r. w kościele seminaryjnym w Trydencie z rąk bp. Lorenzo Petrisa.

W 1929 r. został mianowany proboszczem parafii pw. św. Jakuba w Niechanowie. W 1933 r. otrzymał nominację na dziekana wrzesińskiego. Obie posługi pełnił aż do aresztowania i męczeńskiej śmierci w KL Dachau. W latach 1929–1940 rozwinął w Niechanowie liczne stowarzyszenia i bractwa, które cieszyły się sporą liczbą członków.

Wybuch II wojny światowej zastał ks. Jana w Niechanowie. Aresztowany 26 sierpnia 1940 r. .w kolejnej fali aresztowań polskich duchownych, poprzez więzienie w Szczeglinie, 29 sierpnia 1940 r. został wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego Sachsenhausen-numer obozowy 30078, stamtąd 14 grudnia 1940 r. został wywieziony do KL Dachau–numer obozowy 22349. Po przekroczeniu bramy obozowej KL Dachau z napisem „Arbeit macht frei”-„Praca czyni wolnym” odebrano ks. Szlachcie wszystkie rzeczy osobiste, łącznie z przedmiotami kultu religijnego. Czerwony trójkąt z literą „P” oznaczał – Polak – więzień polityczny. W Dachau był szczególnie gnębiony i dręczony przez blokowego – Niemca, który go nieraz wystawiał na kilka godzin przed barakiem na zimnym powietrzu w lichym ubraniu obozowym.

Ks. Jan skupiał przy sobie księży, którym dawał nadzieję przetrwania, ale także wolę, by nie zwątpić w Boga i Polskę-także w ludzkie dobro, obok zła- tak bardzo obecnego w KL Dachau ze strony niemieckich oprawców. Pomimo cierpienia był otuchą i wsparciem dla obozowych kapłanów. Poddawany eksperymentom pseudomedycznym przez 72 dni w obozowym rewirze, zmarł 11 września 1941 r.

Ciało spalono w obozowym krematorium.. Prochy zostały złożone przez brata ks. Jana w Niemczech na cmentarzu w Hauptfriedhof w Dortmundzie. Jeszcze przed wojną Hrabina Maria Zamoyska z Kórnika, w liście do kardynała Augusta Hlonda pisze o ks. Janie – święty.

Upamiętnienie

Ks. Jan Szlachta jest wymieniony na tablicy kapłanów męczenników zamordowanych przez Niemców w l. 1939-1945. w katedrze gnieźnieńskiej oraz na tablicy poświęconej męczennikom na cmentarzu farnym we Wrześni. Dedykowane jego osobie są tablice pamiątkowe na kościele w Jankowie Zaleśnym oraz w Niechanowie.

11 września 2018 r. w parafii św. Jakuba Apostoła Niechanowie odbył się Dzień Pamięci Ks. Dziekana Jana Szlachty zamordowanego w obozie koncentracyjnym w Dachau. Pod tablica pamiątkową zostały złożone dwie urny: jedna z ziemią sprowadzoną z Dachau, druga z grobu Ks. Jana Szlachty z Dortmundu. Uroczystość rozpoczęła się Mszą św. w intencji ks. Jana Szlachty i wszystkich poległych i pomordowanych za naszą Ojczyznę.

W 2024 r. jego imieniem nazwano rondo w historycznej części Wrześni, a w 2025 r. nadano jego imię jednej z ulic w Niechanowie. Jego życie i działalność opisano w książce pt. Męczennik z Niechanowa, Teraz mogę więcej oraz w publikacji pt. Więcej niż Pamięć (Września 2024) przygotowaną i wydaną w ramach projektu „Wiara i Pamięć”, prowadzonego przez Zespół Szkół Politechnicznych im. Bohaterów Monte Cassino i parafii pw. św. Królowej Jadwigi we Wrześni. Publikacja ta poświęcona jest Męczennikom Ziemi Wrzesińskiej okresu II wojny światowej.

Jednym z pomysłodawców, organizatorów oraz realizujących upamiętnienie ks. Jana Szlachtę przez Projekt pt. „Wiara i pamięć” jest ks. Leszek Zych, wówczas związany z parafią św. Królowej Jadwigi we Wrześni, nauczyciel w Zespole Szkół Politechnicznych im. Bohaterów Monte Casino, obecnie wikariusz w par. pw. Zwiastowania NMP w Inowrocławiu.

„Ci wszyscy, którzy przeszli przez nazistowskie (niemieckie) piekło, którzy za wolność Ojczyzny zapłacili najwyższą cenę, składając na ołtarzu własne życie stają się dziś cichymi bohaterami tamtych czasów. […] Jednakże jeśli spojrzymy szerzej, zauważymy, że «smutek zamienił się w radość» , że śmierć ustąpiła życiu, że męczeństwo raz jeszcze stało się droga do świętości”.
I taką drogą podążał ks. Jan Szlachta oddając życie za Boga i Ojczyznę w niemieckim obozie koncentracyjnym Dachau 11 września 1941 r.

dr Anna Jagodzińska